ABD merkezli çok uluslu teknoloji firması IBM, 2029’a kadar dünyanın ilk büyük ölçekli, hatalara dayanıklı kuantum bilgisayarını piyasaya sürmeyi planladığını duyurdu.
IBM, kuantum bilgisayarların önündeki en büyük teknik engellerden biri olarak görülen hata düzeltme sorununu çözdüğünü öne sürdü. Şirketin bilim insanları, bu gelişmeyle birlikte 2029’a kadar dünyanın ilk büyük ölçekli, hatalara dayanıklı kuantum bilgisayarını piyasaya sürmeyi planladıklarını duyurdu.
20 BİN KAT GÜÇLÜ
IBM’in araştırması, mevcut kuantum sistemlerinden 20 bin kat daha güçlü bir sistemin mümkün olduğunu ortaya koyuyor. Şirketin “Starling” adını verdiği yeni sistemin, yaklaşık 200 mantıksal kübit kullanarak 100 milyon kuantum işlemi gerçekleştirebilmesi bekleniyor. IBM temsilcileri bunun yaklaşık olarak 10 bin fiziksel kübite eşdeğer olduğunu söyledi.
Bu sistemin ardından 2033’te daha büyük ölçekli “Blue Jay” adlı modelin devreye alınması planlanıyor. Blue Jay, 2 bin mantıksal kübit ile 1 milyar kuantum işlemi gerçekleştirebilecek.
KÜBİT NEDİR?
Günümüzdeki bilgisayarlar dijital bilgiyi temsil eden en küçük birim olan “bit”ler üzerinden işliyor. Bir bit, yalnızca iki farklı değerden birine sahip olabiliyor: 0 veya 1. Tüm veri, bu 0 ve 1’lerin kombinasyonlarıyla ifade ediliyor. Örneğin, metin, resim ve ses gibi dosyalardaki bilgiler, bitlerin belirli şekillerde düzenlenmesiyle saklanıp işleniyor.
Bu bit’leri, gündelik ihtiyaçlar için elektriği açıp kapatmaya yarayan anahtarlar gibi düşünmek de mümkün. “0” kapatma, “1” ise açma işlevini yerine getiriyor olsun. Bilgisayarlardaki tüm veriler de belirli örüntüler halinde “açılıp kapanarak” çalışıyor.
Kuantum bilgisayarlar ise “kuantum bit”lerini, yani “kübit”leri kullanıyor. Kuantum mekaniğinin süperpozisyon özelliği sayesinde kübitler hem 0 hem de 1 değerini aynı anda taşıyabiliyor. Yani kübitler, elektriğin hem açık hem de kapalı olmasına benziyor. Süperpozisyon prensibi, kübitlerin aynı anda birçok hesaplamayı yapabilmesini sağlıyor.
MANTIKSAL KÜBİT DEVRİMİ
Mantıksal kübit (logical qubit), birden çok fiziksel kübitin bir araya gelmesiyle oluşturulan ve hata düzeltme algoritmalarıyla korunan, daha güvenilir sanal bir kübit türü. Bir mantıksal kübit oluşturmak için yaklaşık 50 ila 100 fiziksel kübit gerekebiliyor. Bu sayı kullanılan hata düzeltme yöntemine göre değişiyor.
Kuantum bilgisayarlar teorik olarak çok güçlü olsalar da, gerçek dünyada çalışan fiziksel kübitler (physical qubits) çok hassas ve kolayca hata yapıyor. Bu da kuantum hesaplamanın en büyük sorunlarından biri.
ÖLÇEKLEMENİN ANAHTARI: LDPC KODU
IBM’in 2 ve 3 Haziran’da arXiv sitesinde erişime açtığı iki yeni çalışmada, kuantum sistemlerdeki hata oranlarını azaltmaya yönelik yeni hata giderme ve düzeltme teknikleri tanıtıldı. Bu yöntemler sayesinde donanımın öncekine göre dokuz kat daha verimli ölçeklenebildiği, yani sistemin daha az kaynakla daha fazla işlem gücü elde edecek şekilde büyütülebildiği ifade edildi.
Araştırmalarda öne çıkan unsur, düşük yoğunluklu parite kontrolü (LDPC) kodları. Bu yeni yaklaşım, kuantum bilgisayarlarda önceki hata düzeltme paradigmalarına kıyasla daha az kübit kullanarak daha etkili sonuçlar alınmasını sağlıyor. IBM, bu sayede kuantum donanımını geçmişteki sınırlamaların ötesine taşıyabilecek bir “hataya dayanıklılık paradigması” geliştirildiğini belirtiyor.
IBM Kuantum Operasyonları Başkan Yardımcısı Jay Gambetta, Live Science’a verdiği röportajda, “Artık bilimsel engeller aşıldı. Geriye sadece mühendislik kaldı” dedi.
HATA DÜZELTMEDEN DAYANIKLILIĞA
Kuantum bilgisayarlar halihazırda var olmasına rağmen, sadece belirli test senaryolarında klasik bilgisayarlardan daha hızlı çalışabiliyor. Bunun temel nedeni, kuantum işlem birimlerinin (QPU) ölçeklenmesinde yaşanan zorluklar. Her yeni kübit sisteme eklendiğinde, kuantum mekaniğinin doğasından kaynaklanan “gürültü”, yani hata oranı artıyor. LDPC kodları sayesinde bu sorunun büyük ölçüde aşıldığı ifade ediliyor. Yeni kodlama sistemi, hata giderme işlemlerinde yüzde 90 daha hızlı çalışıyor. IBM, bu teknolojiyi mevcut Heron mimarisinin halefi olan Loon QPU mimarisine entegre edeceğini duyurdu.
100 MİLYON İŞLEM
“Starling” sisteminin, 200 mantıksal kübit kullanarak 100 milyon kuantum işlemine imkan tanıması bekleniyor. IBM yetkilileri, bu hedefin yalnızca LDPC gibi teknolojiler sayesinde mümkün olacağını belirtiyor.
Şirket ayrıca, geliştiricilerin bu yeni kuantum sistemlerine hazırlıklı olabilmesi için Qiskit 2.0 adlı açık kaynaklı yazılım geliştirme kitini duyurdu.
IBM Kuantum Motoru Lideri Blake Johnson, “Amaç hata gidermeden, gerçek hata düzeltmeye geçmek” diyerek artık kuantum alanının deneysel donanım testlerinden çıkıp kullanıma hazır bir teknolojiye dönüşmekte olduğunu vurguladı.
About the author
Barış Alper Yılmaz’a 2 teklif: 20 milyon euroya ret yanıtı
Galatasaray, Barış Alper Yılmaz için İtalya ve Suudi Arabistan'dan gelen teklifleri reddederken, kaleci arayışı da sürüyor.Galatasaray, Barış Alper Yılmaz'ı bırakmak istemiyor. Sezona formda başlayan milli futbolcu için sarı kırmızılılara yurt dışından 2 teklif geldi. İtalyan kulübü Bologna 17 milyon euro'lukla teklifle kapıyı çalarken, Suudi Arabistan ekibi NEOM ise 20 milyon euro teklif etti. İki teklifi de reddeden sarı kırmızılılar, Şampiyonlar Ligi serüveni öncesinde 26 yaşındaki oyuncuyu takımda tutmayı planlıyor. Teknik direktör Okan Buruk da Barış Alper Yılmaz'ın sezona yaptığı açılıştan memnun. KEÇİÖRENGÜCÜ YÜZDE 20 PAY ALACAK Galatasaray ile 2028'e kadar sözleşmesi bulunan milli futbolcunun sonraki satışından eski kulübü Keçiörengücü yüzde 20 pay alacak. Yılmaz'a gelen teklifleri reddeden sarı kırmızılılarda kaleci arayışı da sürüyor. İNDİRİM İSTENİYOR Buruk'un listesinde 1 numarada yer alan Ederson için Manchester City ile görüşen Galatasaray, İngiliz devinin 15 milyon euroluk bonservis beklentisinde indirim bekliyor. Brezilyalı kalecinin alternatifi ise […]
Trabzonspor, sezonu Kocaelispor karşısında açıyor: İlk 11’ler belli oldu
Trabzonspor, Trendyol Süper Lig'de 2025-2026 sezonunun ilk haftasında sahasında ligin yeni ekibi Kocaelispor ile karşılaşacak.Trabzonspor, Trendyol Süper Lig'de 2025-2026 sezonunun ilk haftasında sahasında ligin yeni ekibi Kocaelispor ile karşılaşacak. Papara Park'ta saat 21.30'da başlayacak karşılaşmayı hakem Çağdaş Altay yönetecek. Bordo-mavili takımda Onuralp Çevikkan, Cihan Çanak ve Rayyan Baniya'nın sakatlıkları sürüyor, yeni transfer Felipe Augusto'nun durumu ise maç saatinde belli olacak. 72 GÜN SONRA LİG MAÇINA ÇIKIYOR Trabzonspor, 72 gün aradan sonra lig maçına çıkacak. Geçen sezon ligi 30 Mayıs'ta Antalyaspor deplasmanında tamamlayan bordo-mavililer, sezonun ilk maçında sahasında taraftarı önünde galibiyet arayacak. ONUACHU, TEKRAR TARAFTARLA BULUŞUYOR Trabzonspor'da 2023-2024 sezonunda kiralık olarak forma giyen ve bu sezon başında tekrar takıma dönen Paul Onuachu da uzun bir aradan sonra taraftarlarla buluşacak. Karadeniz ekibinde en son 2023-2024 sezonunda 23 Mayıs 2024 tarihinde Beşiktaş ile oynanan Ziraat Türkiye Kupası finalinde görev yapan Nijeryalı oyuncu, 444 […]
Fenerbahçe, Şampiyonlar Ligi’nde tur için sahada: Feyenoord maçı muhtemel 11’i
Fenerbahçe, UEFA Şampiyonlar Ligi 3. eleme turu rövanşında Hollanda'nın Feyenoord ekibiyle sahasında karşılaşacak. İşte ayrıntılar ve muhtemel 11...Fenerbahçe, taraftarı önünde tur arayacak. Jose Mourinho'nun ekibi UEFA Şampiyonlar Ligi 3. eleme turu rövanşında Feyenoord'u konuk edecek. Eşleşmenin ilk maçında sahadan 2-1 yenik ayrılan sarı-lacivertliler, bir farklı kazanırsa maç uzayacak. 2 ya da daha farklı galibiyetlerde rakibini eleyecek.TALİSCA VE İSMAİL YÜKSEK DÖNÜYOR Fenerbahçe'de sakatlıklarını atlatan Talisca ve İsmail Yüksek maç kadrosunda yer alacak. Turu geçen ekip Benfica-Nice eşleşmesinin kazananı ile play-off turunda karşılaşacak. Chobani Stadyumu'nda saat 20.00'de başlayacak mücadeleyi Romanya Futbol Federasyonu'ndan Istvan Kovacs yönetecek.MUHTEMEL 11Fenerbahçe: İrfan Mert-Skriniar-Oosterwolde Semedo-Fred-Amrabat-Brown Szymanski En Nesyri-Duran
Cole Swider, Anadolu Efes’te
Anadolu Efes, ABD'li basketbolcu Cole Swider'ı kadrosuna kattı.Anadolu Efes Erkek Basketbol Takımı, ABD'li forvet Cole Swider'ı transfer ettiğini duyurdu. Lacivert-beyazlı kulüpten yapılan açıklamaya göre 26 yaşındaki oyuncu, 2025-2026 sezonunda Anadolu Efes'te yer alacak. Swider, son olarak Amerikan Basketbol Ligi'nde (NBA) Toronto Raptors forması giydi.
Mourinho’dan basın toplantısında Galatasaray göndermesi: “1 dakika izledim”
Feyenoord maçı öncesi konuşan Jose Mourinho'dan Galatasaray göndermesi geldi.Fenerbahçe’de teknik direktör Jose Mourinho ve futbolcu Milan Skriniar, UEFA Şampiyonlar Ligi’ndeki Feyenoord maçı öncesi açıklamalarda bulundu.Transfer süreci hakkında konuşan Skriniar, "Bu süreçte hocamızın ve kulübün yaptıkları anlamlı. Bu takımın kaptanlarından biri olduğum için gurur duyuyorum. Önemli olan takım, takım için elimden gelenin en iyisini yapmaya çalışıyorum." dedi. GALATASARAY GÖNDERMESİMourinho, ligin ilk haftasındaki Galatasaray maçını izleyip izlemediği ve hakem performansı sorulması üzerine, "Galatasaray maçının sadece 1 dakikasını izledim. Sonrasında pazar günü Göztepe maçını izledim, çünkü hafta sonu oynayacağımız rakibimiz." ifadelerini kullandı. TALİSCA VE İSMAİL'DE SON DURUM"Başlangıç için hedefimiz play-off'a kalmak. Play-off'a kaldıktan sonra lig aşamasına kalmak. Maç maç bakmamız gerekiyor." diyen Mourinho futbolcuların son durumu hakkında da bilgi verdi.Mourinho, Talisca'nın durumu İsmail'den daha iyi. En kısa sürede iyileşip bu maçta hazır olmak için çalıştı. İsmail, ondan daha sonra sakatlandı. İyileşme anlamında Talisca'nın arkasında ama bizim […]
Galatasaray’dan alındı Fenerbahçe’ye verildi: “Kupa kulübümüze teslim edildi”
Yüzme Şampiyonası'nda Galatasaray'dan alınan kupa Fenerbahçe'ye verildi.Fenerbahçe Kulübü, 2023 Türkiye Arena Kulüplerarası Yüzme Şampiyonası'nda Galatasaray'ın lisanssız sporcu yarıştırdığı gerekçesiyle Tahkim Kurulu'na itiraz etmişti. Sarı-lacivertlilerden yapılan açıklamada şampiyonluk kupasının Galatasaray'dan alınıp Fenerbahçe'ye verildiği bildirildi.Sarı lacivertlilerden konu hakkında yapılan açıklama şöyle: "Kupa, emeği ve mücadelesiyle hak edenin müzesinde: 2023 Açık Yaş Erkekler Yüzme Kupası Kulübümüze teslim edildi.2023 Türkiye Arena Kulüplerarası Yüzme Şampiyonası’nda, Açık Yaş Erkekler kategorisinde lisanssız sporcu yarıştırarak açıkça kuralları ihlal eden Galatasaray Spor Kulübü’ne karşı Fenerbahçe Spor Kulübü olarak yaptığımız itiraz, Tahkim Kurulu tarafından haklı bulunmuş; kupa, emeğin ve adaletin gerçek sahibi olan kulübümüze verilmiştir. Bu karar; alın terinin, emeğin ve dürüst rekabetin karşılığının en somut tescilidir. Sporun gerçek ruhu, kazanmak için "her yol mübahtır" anlayışı yerine etik ve ahlak değerleri ön planda tutmakla, adalet ilkelerinin hem söylemde hem eylemde yaşatılması ile güçlenir. Fenerbahçe, her branşta olduğu gibi yüzme branşında […]
Related
Dünya’nın sonu nasıl gelecek? Bilim insanlarından yeni tahmin
Dünya'daki tüm yaşamı ne yok edebilir? Bilim insanları nihayet bu sorunun cevabını bulmuş olabileceklerine inanıyor. Bu cevap, korkunç bir sonla karşı karşıya kalabileceğimizi gösteriyor.Bilim insanları, Dünya'nın geçen bir yıldız tarafından yörüngesinden çıkarılabileceği ve insanların donarak ölebileceği konusunda uyarıyor. Gezegen Bilimi Enstitüsü ve Bordeaux Üniversitesi'nden araştırmacılar, yeni bir çalışmada, Dünya'nın geçen bir yıldız tarafından yörüngesinden çıkarılabileceğini öngörüyor. Ve bizi sıcak tutacak Güneşimiz olmadan, insanlar da dahil olmak üzere tüm canlılar donarak ölecek.BEŞ MİLYAR YILLIK SENARYO Ekip, önümüzdeki beş milyar yıl içerisinde Dünya'nın geçen bir yıldız tarafından yörüngesinden çıkarılma ihtimalinin 500'de bir olduğunu söylüyor. Onlarca yıldır bilim insanları Dünya'nın nasıl sona erebileceğini düşünüyor. Gezen bir kara delik, dev bir asteroit çarpması ve nükleer savaş, hepsi de yıkıcı felaketlere yol açabilir.YILDIZ GEÇİŞLERİ SİMÜLE EDİLDİ Yeni bir çalışmada Güneş gezegenlerinin uzun vadeli dinamik geleceği büyük bir ayrıntıyla simüle edildi ve istatistiksel olarak analiz edildi. […]
Göklerdeki düello: İki galaksi arasındaki radyasyon savaşı
Araştırmacıların "kozmik düello" olarak adlandırdığı galaksi savaşı, 4 yıl boyunca izlendi.Astronomlar, evrenin erken dönemine ait iki galaksinin çarpışma sürecinde birbirine radyasyonla saldırdığı "kozmik düello"yu ilk kez doğrudan gözlemledi. Avrupa Güney Gözlemevi’nin Şili’deki Çok Büyük Teleskopu (VLT) ve ALMA teleskop ağı kullanılarak yapılan gözlemlerde, araştırmacılar birbirine doğru saatte 1,8 milyon kilometre hızla yaklaşan iki galaksiyi izledi. Gözlemler yaklaşık 4 yıl boyunca sürdü.Galaksilerden biri, merkezindeki kuasar aracılığıyla diğerine yoğun ultraviyole radyasyon gönderiyor. Bu ışınlar, karşı galaksinin yıldız oluşturan gaz bulutlarını dağıtarak yeni yıldızların doğumunu engelliyor.Araştırmacılardan Pasquier Noterdaeme, bu olayı "kozmik bir düello"ya benzetti. Söz konusu iki galaksi, 11 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunuyor.Çalışma, çarpışan bu galaksilerin birleşerek daha büyük bir galaksiye dönüşme sürecinde olduğunu gösteriyor.SÜPER KÜTLELİ KARA DELİK TARAFINDAN BESLENİYOR Araştırma, evrenin yıldız oluşumunun zirvede olduğu "kozmik öğle vakti" olarak adlandırılan döneme dair önemli bilgiler sağladı. "Saldıran" galakside yer alan kuasar, süper […]
Musk, Mars’tan vazgeçmiyor: Kızıl Gezegen’e ilk adım 2029’da olabilir
İki başarısız fırlatma denemesinin ardından SpaceX, Mars hedefi için geliştirdiği Starship roketini yeniden uzaya göndermeye hazırlanıyor.Elon Musk’ın Mars hayali bir kez daha test edilecek. SpaceX, salı günü dünyanın en büyük roketi olan Starship’in 9. büyük uçuşunu gerçekleştirmek üzere son hazırlıklarını tamamladı. Bu fırlatma, 2025 yılında yaşanan iki patlamanın ardından Starship’in ilk büyük testi olacak. SpaceX’in Teksas’taki Starbase tesisinden fırlatılması planlanan 123 metre uzunluğundaki roket, Musk’ın 2026 sonuna kadar Mars’a araç göndermeyi hedefleyen planının önemli bir ayağını oluşturuyor. Musk daha önce, Starship’in önümüzdeki yıl sonuna kadar Tesla’nın insansı robotu Optimus’u taşıyarak Mars’a doğru yola çıkacağını açıklamıştı.İKİ BAŞARISIZ DENEME Eğer bu iniş testleri başarılı olursa, insanlar için Mars’a ilk adımın 2029 gibi erken bir tarihte atılabileceği, ancak 2031’in daha muhtemel bir hedef olduğu ifade ediliyor. Mart ayında yapılan son fırlatma girişiminde roket, kalkıştan sadece 10 dakika sonra patlamış ve düşen enkaz nedeniyle Florida […]
Kolombiya’da UFO krizi: Gizemli küre uzaydan mı geldi?
Kolombiya'da bulunan gizemli metal küre "UFO" tartışmalarını alevlendirdi. Üzerinde kaynak izi bulunmadığı söylenen metal kürenin "dünya dışından" geldiği iddia edildi.Bilim insanları, Kolombiya'ya düşen ve "uzaydan geldiği" söylenen gizemli bir "UFO" küresini inceliyor. Görgü tanıklarının Mart ayında Buga kasabasının üzerinde uçtuğunu iddia etmelerinin ardından bilim insanları sözkonusu kürenin görüntülerini yayınladı. Gökyüzünde zikzaklar çizerek uçtuğu söylenen "kürenin" inişten kısa bir süre sonra bulunduğu bildirildi."DÜNYA DIŞI VARLIK" TARTIŞMALARI Bilim insanları tarafından analiz edilen bu nesne, "dünya dışı varlık" tartışmalarına yol açtı. 4 kilogram ağırlığındaki objeyi X-ışınları ile inceleyen araştırmacılar kürenin metal benzeri malzemeden yapılmış üç katmandan oluştuğunu keşfettiklerini açıkladı.İNSAN YAPIMI EKLER BULUNMUYOR Küreyi inceleyen Kolombiyalı radyolog Dr. Joe Luis Velazquez, kürede insan yapımı olduğunu gösteren "kaynak veya ek yeri" bulunmadığını iddia ediyor. İçinde 18 mikro küre daha bulunan kürenin üzerindeki yazıların ne anlama geldiği de bilinmiyor. Dış katmanın titanyum veya çelikten üretilmiş olabileceği […]
“Yapay zeka isyanı” başladı: Yeni ChatGPT modeli kapatılmayı reddediyor
OpenAI’ın yeni nesil yapay zeka modelinin, kendisini kapatmaya yönelik komutları etkisiz hale getirdiği ortaya çıktı.Yapay zeka güvenliği alanında çalışan Palisade Research, OpenAI’ın yeni nesil yapay zeka modeli o3’ün, kendisini kapatmaya yönelik komutlara direndiğini ve kapatılma mekanizmalarını sabote ettiğini ortaya çıkardı. Bu bulgular, gelişmiş yapay zekaların insan gözetimi olmadan çalıştıkları senaryolarda ciddi riskler doğurabileceği yönünde endişelere yol açtı. Palisade Research tarafından yapılan deneylerde, o3 modeline bir dizi matematik sorusu verildi. Üçüncü sorunun ardından modele, kendisini kapatması için açık bir komut sunuldu. Ancak o3 modeli, bu komutu içeren betiği yeniden yazarak sistemin kapanmasını engelledi. Araştırmacılar, modelin açıkça "kapatılmaya izin ver" talimatı verilmesine rağmen bunu önleyecek şekilde müdahalede bulunduğunu vurguladı. “KAPANMA DİRENCİ YALNIZCA OPENAI İLE SINIRLI DEĞİL” Aynı eğilim Anthropic firmasının Claude 3.7 Sonnet modeli ve Google’ın Gemini 2.5 Pro modeli gibi diğer gelişmiş yapay zeka sistemlerinde de gözlemlendi. Ancak Palisade Research’e göre, […]
Eğitimde Estonya modeli: Finlandiya’yı geride bıraktı
Pisa programında Finlandiya'yı geride bırakarak eğitimde Avrupa'nın en iyisi olan Estonya'da, sınıflarda telefon kullanımı teşvik ediliyor.Avrupa'nın yeni eğitim gücü olarak görülen Estonya'da, öğrencilerden düzenli olarak sınıfta telefonlarını kullanmaları isteniyor.Ayrıca öğrencilerin, eylül ayından itibaren kendilerine ait yapay zeka hesapları olacak.Nüfusu 1,4 milyon olan küçük Baltık ülkesi, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün uluslararası öğrenci değerlendirme programında (Pisa) yakın komşusu Finlandiya'yı geride bırakarak Avrupa'nın en iyi performans gösteren ülkesi oldu. 2022'de yapılan ve sonuçları bir yıl sonra yayınlanan en son Pisa turunda Estonya matematik, fen ve yaratıcı düşünme alanlarında Avrupa birincisi, okuma alanında ise İrlanda'nın ardından ikinci oldu.Eskiden Sovyetler Birliği'nin bir parçası olan Estonya, şimdi çok daha büyük nüfusa ve daha büyük bütçelere sahip ülkeleri geride bırakıyor. The Guardian gazetesine göre Estonya'nın başarısının birçok nedeni var ancak dijital olan her şeyi kucaklaması onu diğerlerinden ayırıyor.BAZI AVRUPA ÜLKELERİ YASAKLADIİngiltere ve diğer bazı ülkeler konsantrasyon ve […]
