Büyük Patlama’dan sonraki en güçlü “canavarlar” keşfedildi

Bilim insanları, 100 süpernovadan daha fazla enerji açığa çıkaran bir patlama sınıfı tespit etti.

Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’nden (IfA) gökbilimciler, evreni oluşturduğu varsayılan Büyük Patlama’dan (Big Bang) sonraki en güçlü kozmik patlamaları keşfetti. Araştırmacılar bu olağanüstü patlamaları “ekstrem nükleer geçişler” (Extreme Nuclear Transients-ENT) diye adlandırdı. Yeni keşfedilen bu olaylar, Güneş’ten en az üç kat daha büyük kütleye sahip yıldızların, devasa bir kara deliğe fazla yaklaşarak parçalanmasıyla ortaya çıkıyor. Bu yıkım, çok uzak mesafelerden bile görülebilecek kadar büyük bir enerji salınımına yol açarak, 100 süpernovadan daha fazla enerji açığa çıkarıyor. “FARKLI CANAVARLAR” Bu hafta hakemli bilimsel dergi Science Advances’ta yayınlanan çalışmaya liderlik eden Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’nden Jason Hinkle, “Yıldızların kara delikler tarafından parçalandığı olayları 10 yıldan uzun süredir izliyoruz. Ancak bu ENT’ler farklı canavarlar. Normalde gördüğümüzden neredeyse 10 kat fazla parlaklığa ulaşıyorlar” dedi. Hinkle, “ENT’ler aynı zamanda yıllarca parlak kalıyor ve bilinen en parlak süpernova patlamalarının enerji çıktısını bile çok aşıyor” ifadelerini kullandı. Araştırmacılara göre bu devasa patlamalar galaksilerin merkezlerinde meydana geliyor ve daha önce bilinen herhangi bir olaydan daha fazla enerji yayıyor. EN BÜYÜĞÜ 25 KAT FAZLA ENERJİ YAYDI Elde edilen verilere göre, şimdiye kadar incelenen en enerjik ENT olan Gaia18cdj, bilinen en güçlü süpernovalardan 25 kat daha fazla enerji saldı. Tipik bir süpernova, Güneş’in 10 milyar yıllık yaşamında ürettiği kadar enerjiyi bir yılda salarken, ENT’ler bu miktarın 100 katını aynı sürede yayabilir. Bu sıra dışı olaylar ilk olarak, Hinkle’ın Avrupa Uzay Ajansı’na ait Gaia misyonundan gelen verileri sistemli olarak incelemesiyle fark edildi. Bilinmeyen geçici ışık patlamaları üzerine yaptığı taramada gökbilimci, galaksilerin merkezlerinden yayılan ve diğer geçici olaylardan farklı olarak yıllarca süren iki olağanüstü parlamaya rastladı. “GEÇMİŞE BAKMAK” Çalışmanın yazarlarından Benjamin Shappee de keşfin önemine dikkat çekerek şunları söyledi: “Bu olaylar, uzak galaksilerdeki süper kütleli kara delikleri incelemek için çok değerli bir araç. O kadar parlaklar ki, evrenin çok uzak bölgelerinden bile gözlemlenebiliyorlar. Astronomide uzaklara bakmak, geçmişe bakmak demektir.”